 |
| Barbara Seidler Wampir, scenariusz w zbiorach FINA |
Wkrótce minie 45 lat od egzekucji Zdzisława Marchwickiego, człowieka skazanego za zbrodnie „wampira z Zagłębia”. Niekwestionowana w komunistycznej Polsce wina oskarżonego dziś budzi liczne wątpliwości, co znajduje odbicie w książkach i filmach, takich jak głośny obraz Jestem mordercą Macieja Pieprzycy.
Wiele lat wcześniej, w 1981 roku, powstał film "Anna" i wampir w reżyserii Janusza Kidawy. Paradokumentalna produkcja ukazywała oficjalną wersję śledztwa, które doprowadziło do skazania Marchwickiego. Nie był to jednak pierwszy projekt poświęcony tym wydarzeniom. Kinematografia zainteresowała się sprawą „wampira” już jesienią 1976 r., czyli jeszcze przed egzekucją Marchwickiego. Wówczas to w Zespole Filmowym „Silesia” została złożona nowela filmowa Kryptonim Anna, a w dwa miesiące później trafił tam scenariusz zatytułowany Wampir. Autorką obu tekstów była Barbara Seidler, jedna z najbardziej znanych i cenionych reportażystek sądowych okresu PRL-u. Jako dziennikarka uczestniczyła w procesie „wampira z Zagłębia”, a na przełomie września i października 1976 r. opublikowała na łamach „Życia Literackiego” serię artykułów na temat Marchwickiego. Teksty te ugruntowały w czytelnikach przekonanie, że skazany na śmierć mężczyzna był okrutnym zbrodniarzem.
Kilka informacji na temat niespełnionych planów realizacji filmu według scenariusza Barbary Seidler zamieścił Przemysław Semczuk w swojej książce Wampir z Zagłębia:
(…) w uzasadnieniu prośby o widzenie ze Zdzisławem Marchwickim z 2 czerwca 1976 roku Seidler wspomniała, że na zlecenie wydawnictwa Czytelnik napisała książkę i wspólnie z reżyserem Jerzym Hoffmanem przygotowała scenariusz filmu dla zespołu „Silesia”.
Konsultantami mieli być prokurator Gurgul i pułkownik Gruba.
Książka nigdy się nie ukazała, a film zrealizowano na podstawie powieści Tadeusza Wielgolawskiego.
W rozmowie telefonicznej Barbara Seidler wyjaśnia, że scenariusz pisała z Michałem Komarem – na pewno nie z Jerzym Hoffmanem i nie dla niego.
Michał Komar potwierdza, że pisał scenariusz z Barbarą Seidler – dla Jerzego Hoffmana. Według Seidler scenariusz został przyjęty, zaakceptowany, opłacony, a filmu nie zrealizowano, bo zespół „Silesia” przestał istnieć. Tyle że zanim to się stało (w roku 1983), „Silesia” zrealizowała „Annę i Wampira", a scenariusz Wielgolawskiego i Kidawy musiał zaakceptować kierownik literacki zespołu. Od 1979 był nim Michał Komar.
Tajemnicę scenariusza mógłby rozwiązać Jerzy Hoffman. Niestety – nie odpowiada.[1]
Znajdujący się
w zbiorach FINA materiał potwierdza, że w ZF „Silesia” planowano stworzenie
filmu na podstawie tekstu Barbary Seidler.
Na uwagę zasługuje zwłaszcza fakt, że pomiędzy nowelą filmową a scenariuszem nastąpiła zmiana formy i stylu narracji. Nowela to raczej
dokumentalny reportaż, skupiający się na faktach, z niewielką liczbą dialogów i tego, co można nazwać akcją. Tymczasem scenariusz zawiera dynamiczną, zbeletryzowaną historię, nie
całkiem „opartą na faktach”. Autorka zmodyfikowała wiele istotnych elementów, od
nazwiska mordercy, poprzez przebieg śledztwa, aż po dodanie widowiskowego, trzymającego w napięciu finału, ze schwytaniem zbrodniarza na gorącym uczynku. Powiązania ze
sprawą "wampira z Zagłębia" były oczywiste, nawet jeśli Marchwicki został przemianowany
na Wanickiego, a podpułkownika Grubę zastąpił major Ryba... W rezultacie powstało dzieło,
które balansuje na granicy między faktografią a fikcją spod znaku kryminałów "z jamnikiem" czy serii Ewa wzywa 07. I choć film według prozy Barbary Seidler nie powstał, to w wiele lat później sam scenariusz został opublikowany właśnie jako mini-powieść. W 1990 r. trafił na półki jako Wampir wychodzi z mgły, zeszytowe wydawnictwo spod znaku Biblioteczki "Kobry".
 |
| źródło |
Druga wersja scenariusza, datowana na rok 1980, została złożona w ZF "Zodiak" - nowo powstałym zespole kierowanym przez Jerzego Hoffmana. To uwiarygodnia tezę o twórcy Potopu jako potencjalnym reżyserze. Jeśli więc ktoś chciałby sprawdzić, jak mógłby wyglądać film o "wampirze z Zagłębia" w reżyserii (być może) Jerzego Hoffmana to powinien sięgnąć po ten właśnie tekst.
Warto podkreślić, że w obu scenariuszach podpisanych przez Barbarę Seidler wina mordercy jest niepodważalna. Nie opiera się na zeznaniach i poszlakach, jak miało to miejsce w rzeczywistości, ale na twardych faktach. W tekście z 1976 r. sprawca zostaje schwytany na gorącym uczynku, kiedy atakuje występującą w roli przynęty milicjantkę. W drugiej wersji scenariusza aresztowany mężczyzna w finale nie tylko przyznaje się do zabójstw i wyjaśnia swoje motywy, ale też ujawnia, gdzie ukrył narzędzie zbrodni i trofea zabierane ofiarom. Dodatkowo Wampir to szaleniec, który na widok mijanej na więziennym dziedzińcu kobiety traci poczytalność i próbuje udusić ją na oczach milicjantów i strażników… Innymi słowy, scenariusze są tak skonstruowane, że nie może być żadnych wątpliwości, że schwytano właściwą osobę, organy ścigania odniosły spektakularny sukces, a wyrok, który usłyszał Zdzisław Marchwicki, był sprawiedliwy.
[1] Przemysław Semczuk, Wampir z Zagłębia, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2016, s.177-178.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz